Ворен Бафет е најчесто цитиран со реченицата: „Цената е она што го плаќате, а вредноста е она што го добивате.“ Или, цената на акцијата е она што го плаќате, а приносот од растот на акцијата и исплатените периодични дивиденди се она што го добивате.
Па така, кога се анализираат акции од поединечни компании, најчесто се зема предвид коефициентот цена/добивка. Ова е најлесниот начин за утврдување дали една акција е потценета или преценета, но дали е и најдобар?
Што покажува коефициентот цена/добивка (p/e) за цената на акцијата
Коефициентот цена/добивка (p/e) ни го покажува односот помеѓу моменталната цена на акцијата и добивката што компанијата ја остварила во претходната година.
На пример, акцијата на Dropbox Inc (DBX) има коефициент од околу 11, што значи дека ако купиме акција од оваа компанија, таа би требало да оствари 11-годишни добивки на ниво од претходната година за да ни ја врати вредноста што сме ја платиле денес.
Па така, акцијата на Microsoft, со коефициент цена/добивка од 31, се смета за скапа, додека акцијата на Ford, со коефициент 7, за евтина.
Можеби изгледа како претерано поедноставување, но многу инвеститори својата проценка за потценетоста на компаниите најчесто ја базираат на овој коефициент. Овој начин на инвестирање во компании со ниски показатели и чекање пазарот да ги ревреднува се чини одговорен и интелигентен, но тој има свои недостатоци.
Приносите на акциите од компаниите со низок коефициент цена/добивка се со висока волатилност и во континуитет се најчесто полоши во однос на пазарните индекси. Освен тоа, коефициентот цена/добивка сам по себе не е доволен за да се донесе заклучок за некоја компанија.
На пример, врз основа на цените на крајот на 2022 година и проценките од страна на аналитичарите за заработка во 2023 година, Microsoft и American Water Works моментално се тргуваат со ист показател цена/добивка (p/e) од 31, но овие две компании имаат сосема различни изгледи за иднината.
Тие работат во различни сектори (информациска технологија и комунални услуги), се со многу различен остварен поврат од капиталот (Microsoft има 31% наспроти 5% на American Water Works) и многу различни структури на капиталот (Microsoft има нето парични средства на сметка, додека American Water Works има висок износ на долг).
Што ако кофициентот цена/добивка (p/e) е висок?
Како противтежа на овој начин на вложување, се појавува еден нов бран на инвеститори кои сметаат дека селекцијата на акциите во нивните инвестициски портфолија не треба да се заснова единствено на вредноста на коефициентот цена/добивка.
Според нив и повисоки вредности на овој коефициент се оправдани ако компаниите имаат конкурентска предност изразена преку повисоки профитни маргини и ако создаваат долгорочна вредност за акционерите независно од економските циклуси, остварувајќи во континуитет повеќе парични средства на единица вложен капитал.
Поддржувачите на овој инвестициски процес не ги класифицираат акциите како евтини или скапи, туку ги вреднуваат како акции од високо или нискоквалитетни компании.
Да го погледнеме, на пример, показателот за ангажиран капитал (ROCE), кој се користи за мерење на профитабилноста на компаниите и ефикасноста со која тие го користат својот капитал. За Microsoft, овој показател изнесува 30% и е поголем за 87% во однос на просекот од 16% на компаниите кои се во структурата на индексот S&P500.
Па ако инвеститорот ја анализира акцијата преку коефициентот цена/добивка, ќе утврди дека треба да плати 40% повисока цена, но со подлабока анализа ќе сфати дека купува акција од компанија со дури 87% подобрa профитабилност во однос на просекот.
Според новиот бран на инвеститори, овој начин на инвестирање во висококвалитетни компании носи повисоки и попредвидиливи приноси за инвеститорите на долг рок.
Дали вреди да се инвестира во висококвалитетни компании по која било цена?
Проблемот со овој начин на инвестирање е што постои опасност погрешно да биде интерпретиран како произволно купување на која било акција по која било цена.
За да се избегне оваа стапица, при разгледување на акција со висок коефициент цена/добивка, на пример од над 30 или 40, инвеститорите треба да се силно убедени во нејзините изгледи за иднината.
Инвестирањето во високовреднувана акција мора да е оправдано од неколку супериорни фундаментални показатели:
- компанијата да има барем 70% бруто маргина,
- компанијата да има екстремно високи показатели за профитабилност од ангажираниот капитал и добра конверзија на готовината,
- компанијата да нема долг или да има повеќе од доволна покриеност на каматата, и
- задолжително да има добра препознатливост на брендот или квалитет на франшизата и долгорочна предвидливост на добивките на компанијата.
Како да се вреднуваат висококвалитетните компании?
Извор: Credit Suisse
Според моделот изработен од Credit Suisse, ако некоја компанија има показател за ангажиран капитал од 8% и подеднаков трошок за ангажиран капитал, се очекува таа компанија да се тргува на просечен кофициент цена/добивка (p/e) од 12.5 без разлика на растот на добивките (види табела горе).
Ако компанијата успее да генерира повисок принос од ангажираниот капитал, тогаш растот на добивките додава дополнителна вредност. Па така, компанија која успеала да има ефикасност за користење на својот капитал од 24% се очекува да се тргува со кофициент цена/добивка (p/e) од 16.1 дури и при раст на добивките од само 4%.
Ако истата компанијата оствари посилен раст на добивките од 10%, нејзиното вреднување би било оправдано и со коефициент цена/добивка (p/e) и од 25.7.
Од табелата може да се заклучи дека компаниите кои не успеваат да генерираат повисок принос за своите инвестиции од трошокот на капитал го уништуваат акционерскиот капитал, додека висококвалитетните компаниите со остварени високи показатели за ангажиран капитал се сензитивни на промените на растот на добивките.
Заклучок
Не предлагам целосно да се игнорира показателот цена/добивка (p/e) или пак едноставно да се купи акција од која било компанија по која било цена. Тоа не е целта на овој текст.
Целта е да се потенцира дека пред да се купи акција од некоја компанија треба да се анализира од повеќе перспективи. Ова не е едноставен процес и бара многу време, вештини, пристап до информации, претплати до квалитетни аналитички платформи и слично.
Затоа, најдобар начин за повеќето индивидуални инвеститори да научат повеќе за инвестирањето е да нѐ заследат, да нѐ контактираат и да се приклучат на нашиот Инвестициски клуб. Со нас нема да наидете на агресивни реклами, лесни трикови и брзи начини за збогатување, туку само информирана, искрена и пријателска едукација.
