Автор: Игор Мишевски

Во последниве неколку години, луѓето сè повеќе бараат начин како да заработат пасивен приход. Воведувањето на концепти како „Работна недела од 4 часа“ го претвори пасивниот приход од сон во нешто што е ново, возбудливо и вреди да се проба. Деновиве има многу опции за избор, но за некои луѓе идејата да се потпираат на извори што не можат да ги контролираат е премногу ризична.

Вовед: Што е пасивен приход?

Пасивниот приход е термин кој се однесува на извори на приход кои не се изведени од времето поминато на работа. Наместо тоа, овие форми на приход се создаваат преку пари заработени од претходна работа (активност која понатаму генерира приход) или инвестиции. Уште поважно, оваа форма на приход не бара работа со полно работно време. Концептот на пасивен приход постои веќе некое време, но никогаш не бил попопуларен отколку во 2021 година. Некои луѓе можат да остварат пасивен приход со едноставно инвестирање во акции или инвестициски фондови. Другите можат да заработат пасивен приход преку блогирање, создавање видеа на YouTube што генерираат приходи од реклами, итн. И додека повеќето луѓе би сакале да мислат дека имаат барем една форма на пасивен приход, вистината е многу поразлична.

Пасивен приход: Светиот грал

Пасивниот приход е светиот грал за многу луѓе на земјата денес. Финансиските експерти велат дека еден од клучевите за вистинска финансиска слобода е да имате пасивни приходи. Пасивниот приход се генерира од инвестиции направени во акции, обврзници, недвижен имот, имоти за изнајмување, авторски права на патенти и други извори. Овие инвестиции обезбедуваат стабилен готовински тек без потреба од активно вклучување во име на инвеститорот или сопственикот на бизнисот. Пасивниот приход може да се користи за генерирање фондови за пензионирање кои нема да бидат предмет на пазарни промени.

Постојат многу видови на пасивни приходи, меѓутоа најкористени се следниве:

• Изнајмување на недвижнини
• Авторски права
• Дивиденди од хартии од вредност
• Раст на инвестициски фондови
• Приходи од маркетинг за препораки
• Приходи од апликации и слично

Зошто луѓето сакаат пасивен приход?

За многумина, пасивниот приход е светиот грал. Тоа е она што некои луѓе го бараат цел живот. Тие се толку обвиткани во идејата никогаш повеќе да не мора да работат што занемаруваат да се запрашаат како тоа да го направат. 

Иднината на пасивниот приход

Откако веќе акумулирале доволно средства, многу поединци работат кон иднина во која ќе можат да живеат од пасивни приходи, со малку или без никаква работа. Најголемата идеја зад ова е дека луѓето почнуваат да сфаќаат дека со акумулирање на пасивен приход, тие всушност се спасуваат од идните ризици. Многумина ќе речат дека иднината на пасивниот приход може да ја бараме во метаверзумот (metaverse), блокчеин технологијата, криптовалутите и сите нови технологии кои допрва ни доаѓаат. Јас лично иднината ја гледам во неколку аспекти на секојдневието, а тоа е додадената вредност преку диверзификација во зелената економија, малите бизниси и управувањето со финансии.

Заклучок: Кој е мојот свет грал

Пасивниот приход е светиот грал на финансиската независност бидејќи тоа значи дека вашите инвестиции создаваат прилив на приход што може да ги покрие вашите трошоци за живот. По 20 години можам да кажам дека го најдов мојот свет грал:

• Гледам да заштедам најмалку 20% (во просек до сега заштедите се околу 35%).
• Една третина од заштедата секогаш ја инвестирам во себе (и своите најблиски) во разни форми на едукации, обуки, патувања и надградувања. Тука повратот на инвестиција ми е најголем. Ќе речете дека тука нема пасивен приход, но ваквите инвестиции дават резултат на долг рок.
• Втората третина за сопствени мали бизниси, претприемачки потфати, crowdfunding и business angel инвестиции. Оваа форма е најризична форма на инвестирање, и понекогаш од пасивен се претвара во активен приход. Ако добро се организирате може да креирате микро бизнис (книги, блогови, обуки и слино) кој на долг рок може да ви носи средства.
• Последната третина на заштеди ја инвестирам во отворени инвестициски фондови. Ова е најдобрата форма на пасивен приход од три причини: 

1) Со вашите средства управуваат портфолио менаџери кои секако го победуваат индексот на берзата. 

2) Средствата имаат одличен поврат на инвестиција и секогаш може да го зголемувате својот влог. 

3) Средствата се ликвидни: може ви секое време да повлечете дел од нив за ваши потреби.

Како заклучок, јасно е дека пасивниот приход може да биде одличен начин за дополнување на вашиот редовен приход доколку сте во можност да генерирате доволно од него.

• Ако можете да работите на создавање пасивен приход, тој ќе ви донесе дополнителна маргина на сигурност вас или на вашето семејство доколку се појави потреба.
• Важно е да се напомене дека секој облик на пасивен приход што ќе го заработите ќе биде предмет на оданочување.

Понекогаш добивам прашања од типот „Каде да штедам?“. Одговорот за мене лично е доста едноставен, но за да стигнеме до него првин да објасниме што е заштеда и штедење.

Просто кажано, штедењето е активност која подразбира чување или одложување на материјални добра и пари, додека пак заштедата е појава која е постојано присутна и подразбира одложување на потрошувачката и нетрошење на приходите. 

Оваа разлика е честопати погрешно разбрана, па се случува дури и професионални економисти и инвестициски професионалци да го именуваат „штедењето“ како „заштеда“.

Штедењето нуди повеќе можности за намалување на трошоците и остварување на заработка, чија висина зависи од преземениот ризик. Методите на штедење вклучуваат оставање пари настрана, на депозитна или пензиска сметка, во инвестициски фонд или како готовина (ликвидни средства).  

Заштедата, пак, подразбира нетрошење на својот имот и таа не носи камата.

Личните финансии и заштеда

Штедењето во форма на депозит што плаќа камата обично се користи за да се чуваат пари за идни потреби, односно фонд за итни случаи. Овие средства може да се користи за да се направи капитална набавка (автомобил, куќа, опрема и апарати, итн.) 

Во рамките на личните финансии, парите што се користат за купување акции, се ставаат во инвестициски фонд или се користат за купување на какви било средство, доколку има елемент на ризик од капитал, се сметаат за инвестиција. 

Главната разлика меѓу инвестицијата и заштедата е инвестицискиот ризик кој може да предизвика загуба на капитал кога ќе се реализира инвестиција. Овој инвестициски ризик се пресликува и во повратот на инвестицијата која најчесто е поголема од каматната стапка.

Штедна сметка

Штедната сметка е депозитна сметка којашто може да се отвори во банките и штедилниците во Македонија. На штедните сметки се добива камата за вложените депозити. 

Вообичаено, тие се врзани за одреден временски рок и можат да бидат краткорочни или долгорочни. Минималниот депозит за штедна сметка, рочноста, како и висината на каматната стапка зависат од самата банка, односно се разликуваат од банка до банка, како и кај штедилниците.

Плаќањата многу почесто се вршат преку трансакциски отколку преку штедни сметки. 

Се смета дека штедните сметките имаат минимален ризик, иако истиот постои (депозитите во Р.С. Македонија се ограничени до 30.000 Евра).

Камата од штедење

Некои облици на штедење како што се депозитите, носат камата. А со текот на времето, каматата ја зголемува вредноста на штедењето. Каматната стапка најчесто зависи од општото ниво на каматни стапки на хартии од вредности и пазарот на капитал.

Големината на штедењето зависи од неколку фактори.

• Заштеда низ времето 

Ако штедењето е распоредено низ определен временски период, колку подолго штедите, толку заштедата е поголема

• Висина на каматната стапка 

Ако каматната стапка е повисока, тогаш штедењето е поисплатливо .

• Апсолутен износ на доходот 

Според една теорија, луѓето со повисок доход штедат поголем процент од доходот во споредба со луѓето со понизок доход.

Постепеното штедење

Постепеното штедење ви овоможува да заштедите средства на долг рок, и тоа преку редовни месечни уплати. 

Можете:

• секој месец да депонирате средства на вашата штедна сметка, во банка или во штедилница или во инвестициски фонд
• преку електронско банкарство секој месец да префрлате пари од вашата трансакциска сметка на вашата штедна сметка или сметката на инвестицискиот фонд

Кога бирате долгорочно штедење, треба да се определите за два важни аспекти: колку, и како.

Колку да штедите?

Определете месечен процент од своите примања кои сакате да ги заштедите. Многу извори препорачуваат да заштедувате 20% од вашиот приход секој месец. 

Според популарното правило 50/30/20, треба да резервирате 50% од вашиот буџет за најважни работи како кирија и храна, 30% за дискретно трошење и најмалку 20% за заштеда.

Како да штедите?

За да штедите, најдобро е да стекнете навика за штедење. А добрата навика тешко се стекнува. 

Затоа наједноставно е да направите траен налог, со кој определна сума автоматски ќе се префрла на вашата штедна сметка или фонд, и тоа секој месец на точно одреден датум. Средствата што не ги гледате на сметка нема да ги планирате за трошење и воопшто нема да сте свесни дека штедите.  

Заклучок

Да се навратиме на главното прашање: „Каде да штедам“. Ако ги земеме сите околности, најдобро штедење е во отворени инвестициски фондови. А зошто? 
Затоа што инвестициските фондови се единствено место каде имате висока ликвидност (може да ги имате вашите средства на вашата сметка во рок од еден ден) и понизок ризик поради диверзификацијата на инвестицијата на фондовите (не инвестирате во една или неколку акции).

Сакајќи да смислам примамлив наслов кој ќе ја опфати темата депозити, се потрудив на интеренет да најдам некоја интересна информација за нив, но откатко не најдов ништо инспиративно, кренав раце. 

Оттаму и едноставниот наслов за овој блог. За почеток, решив да ги објаснам депозитите користејќи некоја дефиниција, па се упатив до нашиот инвестициски речник, но само за да заклучам дека зборот „депозити“ воопшто и не сме го имале како поим. 

А зошто? Ќе заклучите и сами откако ќе го прочитате текстов.

Што е депозит?

Депозитот е финансиски инструмент преку кој вложуваме пари во банките. Тој претставува основен производ на комерцијалните банки и е нивен најголем извор на парични средства со кој ги финансираат своите кредити. Со други зборови, без депозити, банките не би можеле да опстојат.

Лично искуство со депозити

На почетокот од 2011 година, депозитите, и денарските и девизните, нудеа одлични услови. Тогаш имав одредена сума на средства кои во тој момент не ми требаа, па решив да ги орочам на три години. 

Пресметката изгледаше многу добро. За тој период, требаше да заработам околу 20% од орочената сума. Не е лошо, нели? Една година подоцна, заинтригиран од реклама за детско штедење, ги орочив и парите од детските книшки на моите деца, и тоа на на пет години, со вкупна камата од околу 20%. 

Како што паѓаа каматите, ветените 20% се намалија на 10%, а тие од детското штедење и на уште помалку. Првиот депозит го повлеков штом достаса. Детските депозити ги повлеков уште кога беа на пола од орочениот рок. Во вториов случај, ми исплатија камата по видување. 

Од ова искуство сфатив дека повеќе ни би инвестирал во депозити.

Движење на каматните стапки на депозити во последните 16 години

Графикот подолу е преземен од Статистичкиот портал на веб страната на Народна Банка на Република Северна Македонија, а ги прикажува пондерираните каматни стапки за последните 16 години. 

Од сликата може да се заклучи дека каматните стапки се во постојан пад и дека доколку трендот продолжи, во еден момент воопшто нема да можат да ја покријат ниту инфлацијата. 

И покрај ова, а веројатно благодарение на нивната стерилност, депозитите остануваат најпопуларен инструмент за инвестирање на парични средства. 

Според податоци од јануари 2021 година, банките и штедилниците располагаат со депозити од над 432,000,000,000 денари. Да, добро читате. 432 милијарди денари од приватни џебови „седат“ во банките и штедилниците. 

Или поточно, им „седат“ на штедачите, а банките тие средства ги распределуваат во форма на кредити и ги оплодуваат. Не е тешко да се погоди каде останува разликата во камати.

Скорешни случувања поврзани со депозити

Веројатно имате прочитано барем еден натпис за случувањата во Еуростандард Банка АД Скопје, каде настрадаа 0,6% од физичките лица и непрецизиран дел од правните лица. 

Овој случај е доказ дека депозитите не се најсигурна инвестиција, посебно ако имате повеќе од 30.000 евра, а тоа јасно може да се заклучи и од следново обраќање на НБРСМ: „Депонентите-физички лица коишто имаат депозити во Еуростандард банка АД Скопје повисоки од 30.000 евра, во рамки на обесштетувањето од страна на ФОД ќе им бидат исплатени средства до 30.000 евра во денарска противвредност, по лице“.

Освен што не се секогаш најсигурна опција, депозитите не се ни од далеку исплатливи како другите начини на штедење. Каматните стапки константно се намалуваат во нашата држава, а до кога ќе паѓаат, никој не знае. Интересно е тоа што депозитните камати можат да биде и негативни. 

Во тој случај, би морале дури и да ѝ плаќате на банката да ви ги чува парите. Пред неколку години, Европската Централна Банка (ЕЦБ) се подготви за негативни каматни стапки на заштеди и депозити, а неодамна и Банката на Англија ги обврза банките и штедилниците во рок од шест месеци да се подготват за можноста од негативни камати.

Не би се изненадил ако во блиска иднина слична одлука донесе и НБРСМ.

Заклучок

Да резимираме:

• Депозитите не се ништо повеќе од едноставно депонирање на средства во банка.
• Во последниве десетина години, каматата на денарските и девизните депозити драстично паѓа.
• Кај нас, осигурeни се само депозитите до 30.000 евра.
• Депозитните камати можат да бидат и негативни.

За разлика од банките, ние не дозволуваме вашите пари да седат на трансакциска сметка, туку со помош на технологија пробуваме да ги оплодиме, без никаков напор од ваша страна.

Пред некоја недела пишував за тоа како ги купив моите први акции на Македонска берза, и се навратив на постот и заклучив дека ја отворив вратата, но не ја затворив. 

Иако една од стратегиите на инвестирање може да биде инвестирање во акции без продавање, со повремено добивање на дивиденда, сепак мислам дека такво инвестирање долгорочно може да донесе просечна добивка, што и не е лошо.

Основно правило во инвестирање т.е. тргување на Македонска берза (и на било која друга) е „купувај евтино – продавај скапо“. Звучи едноставно, но како некој да процени што е ефтино, а што скапо? За тоа во некој друг пост. 

Продавање на акции

Знаеме дека акцијата е тип на (сопственичка) хартија од вредност, која претставува неделив и идеален дел од основната главнина на акционерското друштво или командитното друштво со акции. 

Тоа значи дека со поседувањето на акцијата поседувате дел од друштвото. Поседувањето на определена акција може да ја имате стекнато на најразлични начини (основање, приватизирање, купување, наследство итн.). 

Доколку поседувате определен вид на акција и се одлучите за продажба, може да ја продадете единствено по нејзината пазарна вредност, која се утврдува на секундарниот пазар (Македонската берза) врз основа на понудата и побарувачката за таа акција. 

Мораме да напоменеме дека единствено место каде може да се купи и продаде акција е Македонската берза, додека Централниот депозитар за хартии од вредност е надлежен за водење евиденција на сите издадени емисии на акции од страна на акционерските друштва во Република Северна Македонија.

Продавање на акции од Македонска берза

За оние кои го имаат читано мојот претходен пост, може да видта дека некои од чекорите се повторуваат. Но без некои работи не се може :). Јас првите акции ги подадов на база на тргување. Ги продадов неколку недели по купување, со зголемена вредност. 

После некое време продадов и акции кои ги купив со повисока вредност. Тие навистина ме болеа. Но еве ги чекорите на продажба:

Чекор 1: Најдете соодветен брокер (доколку немате)

Најдете брокер кој во ваше име ќе ги продаде акциите Можеби изгледа дека изборот за брокер е небитен и битна е провизијата која ќе ја добиете. Наоѓање на соодветен брокер ќе ви се исплати во момети кога ќе треба брзо да се реагира за некоја цена. 

Чекор 2: Завршете ги правните работи

Кога ќе го најдете соодветниот брокер, со склучете Договор за посредување. Во договорот се наведени сите инструкции на кој начин ќе ги купувате и продавате акциите.

Чекор 3: Направете стратегија на продавање и држете се до неа

Имањето стратегија за продавање е битна работа. Видете го опсегот на купопродажба на акциите и одлучете се по која цена сакате да продадете. Не ситничарите за десетина денари во цена. Ако веќе има некој да купува не цена блиску до вашиот таргет, веднаш направете ја таа трансакција. И ден денес се каам за две три акции, кои за десетина денари по цена на акција не успеав да ги продадам. После тоа следуваше крах и акциите никогаш не го достигнаа тоа ниво.

Чекор 4: Продавање на акции на Македонска Берза

Како функционира вистинското продавање. Потпишувате налог за продавање на соодветните акции. Тоа го правите кај брокерот лично, по телефон или електронски со е-трејдинг систем. Кога ќе го дадете налогот, чекате некој со налог со таа цена да ви ги купи сите или дел од акциите. Оваа некогаш може да се заврши во секунда, но може да трае со денови, месеци и години… Тоа значи дека треба да ја ревидирате цената или пак вашата акција е неликвидна.

За секоја склучена трансакција со акции добивате Извештај од купопродажба на вашата е-пошта.  Средствата, врз ваше барање ќе ви бидат исплатени на вашата сметка во временски рок од неколку дена.

Честитки, доколку вашата трансакција помина, вие успеавте да ги конвертирате хартии од вредност во пари и веќе знаете како да продадете акции од Македонска берза.

Главни заклучоци

Сега кога имате средства на својата сметка, сакате пак да ги инвестирате, но во некоја инвестиција каде можете во секој момент да ги повлечете средствата. 

Јас инвестирам во фондови кои инвестираат во фондови и го добивам она што другите цело време го бараат: стабилен раст на портфолиото со голема ликвидност на средствата. Или во превод загарантирана добивка со можост да ги повлечете средствата во било кое време. 

Следете не тука, и ќе ви откриеме како и вие да го правите тоа.

Тргување на берза како начин на инвестирање е многу интересен процес, во кој секој инвеститор би требало да научи многу аспекти од финансиското работење на секоја компанија во која инвестира. 

Бев инспириран од прашањето: „Како да купам акции на Македонска берза?“ и веднаш ми текна на тоа како јас ги купив моите први акции на Македонска берза. 

Уште се сеќавам на моментот кога својата заштеда ја префрлив на сметката со цел да ја направам првата трансакција. Но да почнеме од почеток.

Што се акции?

Акцијата е дефинирана како тип на (сопственичка) хартија од вредност, која претставува неделив и идеален дел од основната главнина на акционерското друштво или командитното друштво со акции. Тоа значи дека со поседувањето на акцијата поседувате дел од друштвото.

Ако одиме понатаму може да кажеме дека акцијата ја карактеризираат неколку различни вредности: 

• номинална 
• книговодствена
• пазарна вредност

Номиналната вредност на акцијата најчесто се дефинира при основањето на акционерското друштво, со што основниот акционерски капитал се дели на одреден број на акции, каде секоја акција има номинална вредност. 

Збирот на тие вредности го сочинува основниот капитал на друштвото. Според законската регулатива, номиналниот износ на една акција не може да биде помал од едно евро.

Следна вредност на акциите е книговодствената вредност на акциите, која се пресметува од билансната состојба на акционерското друштво, како однос меѓу вкупниот капитал и бројот на издадени акции.

Третата вредност на акциите е нејзината пазарна вредност, која се утврдува на секундарниот пазар (Македонската берза) врз основа на понудата и побарувачката за одделната акција. 

Мораме да напоменеме дека единствено место каде може да се купи и продаде акција е Македонската берза, додека Централниот депозитар за хартии од вредност е надлежен за водење евиденција на сите издадени емисии на акции од страна на акционерските друштва во Република Северна Македонија.

Купување на акции од Македонска берза

Јас бев во тој бранот 2007/2008, каде многумина ја бараа својата среќа во берзата. Првиот пат кога изразив желба за купување на акции, ме упатија кај една брокерска куќа која малку ми изгледаше чудно, многу постари луѓе чекаа на ред за продажба на некои акции од некој комбинат. За среќа во тоа време постоеше интернет, па најдов друга брокерска куќа која беше/е дел од една банка и ми изгледаше посигурно.

Чекор 1: Најдете соодветен брокер

Можеби изгледа дека изборот за брокер е небитен и битна е провизијата која ќе ја добиете. Мојот прв избор на брокер беше толку погрешен што брокерката во најмала рака немаше појма што прави. Лесно беше тогаш секоја акција одеше нагоре и не можеше да згрешиш, додека не заврши бранот на кој се возиш.

Наоѓање на соодветен брокер ќе ви се исплати на долги стази. Затоа мојот втор избор го правев преку препорака и не се каам. И ден денеска тргувам преку истиот брокер, бидејќи дури и во најкритични моменти имаше навремена реакција.

Чекор 2: Завршете ги правните работи

Кога веќе сте го нашле соодветниот брокер, со него склучувате Договор за посредување. Во договорот се наведени сите инструкции на кој начин ќе ги купувате акциите. По потпишаниот договор вршите уплата на средства на клиентската сметка на брокерот. Моја препорака е да ги завршите правните работи со цел да сте обезбедени.

Првиот пат ми се чини дека потпишав милион документи и налози. Сега е поедноставена процедурата бидејќи има стандард договори. Бидејќи сакавме да купиме и акции на име на сопругата, тоа веќе ги искомплицира работите, но и тоа го завршивме.

Чекор 3: Резервирајте средства за инвестирање 

Битно е да потенцираме дека однапред се врши уплата на потребните средства за купување на хартиите од вредност вклучително со провизиите на клиентската сметка на брокерот. Откако ќе ја определите сумата со која сакате да инвестирате (зголемена за провизиите), префрлете ја истата на клиентската сметка на брокерот. Штом го направите тоа, ќе може да тргувате. 

Чекор 4: Направете стратегија на купување и држете се до неа

Колку и да е очигледно, сепак имањето стратегија за купување е битна работа. Многу ја немаат и лутаат. Јас бев таков првиот пат. Во таа хистерија се купуваше и слепо и сакато. 

Сепак 2008 ми направи таков пресврт, што денеска стратегиите на инвестирање ми се добро обмислени.

И како функционира вистинското купување. Потпишувате налог за купување на соодветните хартии од вредност. Тоа го правите кај брокерот лично, по телефон или со новиот е-трејдинг систем. За секоја склучена трансакција со акции добивате Извештај од купопродажба на вашата е-пошта. 

Честитки, доколку вашата трансакција помина, вие сте горд сопственик на акции и веќе знаете како да купите акции од Македонска берза.

Следни чекори

Последниве 13-тина години купував (тргував) акции на Македонска берза, и тоа многу ми одземаше време. Понатаму почнав да инвестирам во капитално потценети акции и успеав за брзо време да го триплирам портфолиото. Но, и тоа не одеше глатко, бидејќи некогаш акциите се неликвидни па сте „заробени“ во времето, но и некогаш бара ваш ангажман, кој вие не го предвидувате. 

Денеска инвестирам во фондови кои инвестираат во фондови (бидете така 🙂 ) и го добивам она што другите цело време го бараат: стабилен раст на портфолиото со голема ликвидност на средствата. Или во превод загарантирана добивка со можост да ги повлечете средствата во било кое време. 

Следете не тука, и ќе ви откриеме како и вие да го правите тоа.

Знам дека седмицата (таа во насловот) е бројка која ретко се комбинира со зборот погрешен, но не оддолеав да го направам тоа. 

Да почнеме од почеток, јас сум Игор Мишевски, бизнис инженер, сопственик на неколку компании и инвеститор. Знам дека нема краток пат до успешното инвестирање и дека секој своето знаење најчесто го добиваат искуствено. Но ценам и кога некој ќе ми даде вистински совет.

Лично не сакам да ги повториш моите грешки или пак пробни насоки да направам грешки, ви ги давам подолу моите 7 погрешни начини како да ги инвестираш своите пари.

1. Стан за издавање

Вложуваш пари, го издаваш и добиваш месечна рента. Нели? Во 2007та, ја открив Rich Dad, Poor Dad и мислев дека готово, го решив проблемот на инвестирање. 

Собрав се што можам средства, позајмив од банка и зедовме стан во Скопје. Почнав да го издавам, и тогаш почнаа невољите. Де неплатени сметки, де лоши станари (иако имавме добри години со одлични станари). И на крај после 6 години престанав да го издавам станот. 

Денеска станот е реновиран и е дом на мене и моето семејство. Иако имаше некаков поврат на инвестицијата, она што ме „извади“ од инвестицијата беше тоа дека купив дом за живеење.

2. Депозити

Велат дека депозитите се најсигурна и најдобра инвестиција. Го имам направено и ова. За најсигурна инвестиција се покажа и најновиот случај со Еуростандард Банка, но и многуте наназад. 

За најдобра сигурен сум дека не е. Имав „инвестирано“ во депозити за секој случај. Во моментите кога научив дека може да добијам поголеми поврат на инвестиции преку дивиденда и капитална добивка ги деинвестирав парите и инвестирав во внимателно одбрани акции

3. Акции кога сите купуваат

Се сеќавате на 2007ма. Бумот кога сите купуваа акции на Македонска берза. Купував и јас :). Добро е што не купував со туѓи пари (заеми, кредити) и што купував со пари кои ми беа вишок во тој момент. 

Се повратив едвај после некое време. Научив да купувам кога никој не купува. И во тој момент научив подетално да читам финансиски извештаи. Денеска на берза инвестирам само пари кои се добивка од моето досегашно инвестирање. Целата инвестиција ми е повратена до денеска, и денеска не купувам кога секој купува.

4. Автомобил

Иако никогаш не би помислил, на неколку наврати имам чуено дека луѓе имаат инвестирано во автомобили (кои ги дотеруваат и потоа препродаваат). 

Не го имам искусено ова на мој грб но еден мој пријател купи кола за 2500 евра, ја стегна, ја среди и ја продаде за 2200 евра. Да звучи како виц, и можеби се случило еднаш или двапати, но неликвидноста на автомобили е бизнис, кој како и другото не го разбирате, не треба да инвестирате.

5. Мултилевел маркетинг

Да не потенцирам имиња, мултилевел маркетинг заработката е најлошата инвестиција на пари (некогаш и пријатели) што сте ја направиле. Шаблоните, шемите, процентите, брзината на поврат на инвестиција нудат проекции за баснословни заработки. И да, сум се фатил на таа мамка. 

Приказните дека во тој момент сте претприемач не држат вода. Ако инвестирате сметајте дека губите ставајќи пари во пирамида. Ако е обичен систем на препродажба, каде не мора да инвестирате, догаш да, слободно препродавајте, одличен начин да научите нови вештини.

6. Бизнис кој не носи активен приход

Може ќе ви излезе шанса за купување на некој бизнис (удел). Се е супер, бизнисот има недвижности кој го издава, заработува пари и тоа. Меѓутоа ако не носи активен приход, тешко дека ќе ја промените ситуацијата. 

Дел од најголемите компании имаат големи поседи и функционираат од издавање. Не би се ослонил на таква компанија и моја препорака да ја заобиколите.

7. Работи кои не ги разбираме

Иако тука обично доаѓа Bitcoin како наслов, мое мислење е дека bitcoin e лоша инвестиција само ако не ја разбираме. Ако ја разберете суштината, може да биде многу лукративен бизнис.

Ако сакате да инвестирате во нешто пробајте да го разберете повеќе. Видете ги сите предности. Доколку и натаму не ја разбирајте инвестицијата застанете и не инвестирајте.

Заклучок

Не инвестирајте во стан за издавање, инвестирајте во дом. Депозитите се најстерилната инвестиција што може да ја направите со вашите пари. Не инвестирајте во акции кога сите купуваат. 

Инвестицијата во автомобил не е инвестиција. Избегнувајте мултилевел маркетинг (другото име на пирамидална шема), не вложувајте сопствени пари и не зачленувајте нови луѓе. Бизнис кој не носи активен приход не е бизнис. Не инвестирајте во работи кои не ги разбирате